سیاست پولی به صورت مجموعه‌ای از ابزارها تعریف می‌شود که بانک‌های مرکزی هر کشور برای کنترل عرضه کلی پول از آن استفاده می‌کنند. هدف از سیاست پولی، ارتقای رشد اقتصادی و به کارگیری استراتژی‌هایی مانند تجدید نظر در نرخ بهره و تغییر الزامات ذخیره بانکی است. به عنوان مثال، در ایالات متحده فدرال رزرو سیاست پولی را برای دستیابی به حداکثر اشتغال و در عین حال کنترل تورم اجرا می‌کند.
به عبارت دیگر می‌توان گفت سیاست پولی، کنترل مقدار پول موجود در یک اقتصاد است. از سوی دیگر، باید گفت که آمارهای اقتصادی عمده همچون داده‌های تولید ناخالص داخلی، میزان نرخ تورم و همینطور نرخ رشد واحدهای صنعتی، بر استراتژی سیاست پولی تاثیر می‌گذارند. بدین ترتیب بانک مرکزی در هر کشور ممکن است در نرخ بهره‌ای که برای وام دادن پول خود به بانک‌های داخل کشور در نظر می‌گیرد، تجدید نظر کند. در ادامه این روند و با افزایش یا کاهش این نرخ‌های بهره، موسسات مالی نیز به نوبه خود، نرخ بهره وام را برای مشتریانی مانند کارآفرینان یا خریداران خانه اعلام می‌کنند. در این مطلب قصد داریم به سیاست پولی و نقش آن در اقتصاد کشورها و همینطور بازار ارزهای دیجیتال بپردازیم.
انواع سیاست پولی
بانک‌های مرکزی در هر کشور برای کنترل اوضاع اقتصادی از سیاستهای پولی استفاده می‌کنند. این سیاست‌ها بسته به وضعیت جاری اقتصاد، یعنی با توجه به سطح رشد یا رکود اقتصادی، به سیاستهای انبساطی یا انقباضی دسته‌بندی می‌شوند که آنها را توضیح می‌دهیم:
- سیاست پولی انقباضی: سیاست انقباضی، نرخ‌های بهره را افزایش می‌دهد و عرضه پول موجود را محدود می‌کند تا رشد را کاهش دهد و تورم را کاهش دهد، جایی که قیمت کالاها و خدمات در یک اقتصاد افزایش می‌یابد و قدرت خرید پول را کاهش می‌دهد
- سیاست پولی انبساطی: در زمان کاهش رشد یا رکود، یک سیاست انبساطی باعث رشد فعالیت اقتصادی می‌شود. با کاهش نرخ بهره، پس انداز جذابیت کمتری پیدا می‌کند و هزینه مصرف‌کننده و استقراض افزایش می‌یابد
این توضیح لازم است که مهم‌ترين اهداف سياست‌های کلان اقتصادی در حالت کلی و سياست‌های پولی به شکل خاص، عبارتند از ثبات قيمت‌ها، رشد اقتصادی و همینطور سطح مطلوب اشتغال. از آن‌جایی سياست‌گذاران نمی‌توانند به‌طور مستقيم به این اهداف دست پیدا کنند، بنابراین معرفی اهداف ميانی و ابزارهای متناسب با آنها بسیار مهم است.
در مورد سياست پولی، انتخاب هدف ميانی عبارت است از انتخاب بين کنترل نرخ سود و عرضه میزان پول. بدین‌ترتیب، بانک‌های مرکزی با مجموعه‌ای از اقدامات و تصمیمات برای حجم پول، تقاضای جامعه را برای اثرگذاری بر متغیرهای رشد، تورم و بیکاری هدایت می‌کنند.
سیاست پولی چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
سیاستهای پولی توسط بانک‌های مرکزی در هر کشور تصویب می‌شوند و انتظار می‌رود اقتصاد را در حالت متعادل نگه دارند. هدفی که بانک‌های مرکزی دنبال می‌کنند، پایین نگه داشتن نرخ بیکاری، حفظ ارزش پول ملی و رشد پایدار اقتصادی با سرعت یکنواخت است. این مساله بیشتر با دستکاری نرخ‌های بهره به‌دست می‌آید که به نوبه خود می‌تواند باعث افزایش یا کاهش نرخ استقراض، هزینه و پس‌انداز شود.
به‌طور خلاصه می‌توان گفت اگر کشوری درگیر رکود یا نرخ بالای بیکاری باشد، مقامات تصمیم‌گیرنده پولی می‌توانند با هدف افزایش رشد اقتصادی و گسترش فعالیت‌های اقتصادی، سیاست انبساطی در پیش بگیرند. از سوی دیگر، در طی سیاست پولی انبساطی، مقامات تصمیم‌گیرنده پولی، اغلب نرخ بهره بانکی را پایین می‌آورند. در چنین حالتی، انگیزه افراد و نهادها برای پس‌انداز کردن کاهش پیدا می‌کند و در مقابل، تقاضا برای سرمایه‌گذاری افزایش می‌یابد؛ چرا که همزمان با کاهش نرخ بهره، هزینه لازم برای دریافت وام کاهش پیدا خواهد کرد. در ادامه اهداف سیاستهای پولی را شرح می‌دهیم.
کنترل نرخ تورم
سیاست پولی انقباضی برای تعدیل میزان تورم و همچنین کاهش پول در گردش در سطح اقتصاد کشور استفاده می‌شود. در واقع سیاست پولی انبساطی، باعث تقویت فشار تورمی می‌شود و حجم پول در گردش در کشور را افزایش می‌دهد.
کنترل نرخ بیکاری
یکی از مهم‌ترین اهداف سیاست پولی انبساطی، پایین آوردن نرخ بیکاری در کشور است؛ زیرا هرچه عرضه پول بیشتر شود و نرخ‌های بهره برای کارآفرینان جذاب‌تر باشد، فعالیت‌های تولیدی و تجاری افزایش پیدا می‌کند که این مساله باعث گسترش بازار کار می‌شود.
نرخ تبدیل
نرخ ارز بین ارزهای داخلی و خارجی نیز می‌تواند تحت تاثیر سیاستهای پولی قرار گیرد. همزمان با افزایش عرضه پول، پول داخلی از پول خارجی آن ارزان‌تر می‌شود. در مقابل، با کاهش عرضه پول یعنی با در پیش گرفتن سیاست انقباضی، ارزش پول ملی هر کشور از ارزش پول خارجی بیشتر می‌شود.
ابزارهای سیاست پولی
در حال حاضر سیاست‌گذران پولی، طیف گسترده‌ای از عوامل موثر بر پول را مدنظر قرار می‌دهند. اما آنها برای کنترل اقتصاد به ابزارهایی نیاز دارند. در ادامه به مهم‌ترین ابزارهایی اشاره می‌کنیم که سیاست‌گذاران پولی برای اجرای سیاستهای پولی انقباضی یا انبساطی خود از آنها استفاده می‌کنند.
عملیات بازار باز
عملیات بازار آزاد که اصطلاحا OMO (Open Market Operations) نامیده می‌شود. در طی این عملیات، بانک فدرال رزرو ایالات متحده اوراق قرضه را از سرمایه‌گذاران خریداری می‌کند، و یا اوراق قرضه اضافی را به سرمایه‌گذاران می‌فروشد تا تعداد اوراق بهادار دولتی و پول موجود در کل اقتصاد را تغییر دهد. هدف از عملیات بازار آزاد، تعدیل سطح موجودی ذخیره به‌منظور دستکاری نرخ‌های بهره کوتاه‌مدت و تاثیرگذاری بر سایر نرخ‌های بهره است.
نرخ بهره
بانک‌های مرکزی در هر کشور می‌توانند نرخ سود یا وثیقه مورد نیاز خود را تغییر دهند. در ایالات متحده، این نرخ با نام نرخ تنزیل نیز شناخته می‌شود. بانک‌ها بسته به این نرخ بهره، می‌توانند کم و بیش آزادانه وام بدهند. فدرال رزرو معمولا از سه استراتژی برای سیاست پولی استفاده می‌کند که عبارتند از الزامات ذخیره، نرخ تنزیل و عملیات بازار آزاد.
ذخیره مورد نیاز
مقامات پولی می‌توانند ذخایر الزامی (یعنی وجوهی را که بانک‌ها باید به عنوان نسبتی از سپرده‌های مشتریان نزد خود نگه دارند)، دستکاری کنند تا مطمئن شوند که می‌توانند از پس بدهی‌های خود بر بیایند. کاهش این ذخایر الزامی، سرمایه بیشتری را برای بانک‌ها آزاد می‌کنند تا بتوانند به ارائه وام یا خرید سایر دارایی‌ها بپردازند.
مثالی از به‌کارگیری سیاست پولی برای مهار تورم در ایالات متحده
اگرچه به‌کارگیری سیاست انقباضی می‌تواند باعث کاهش رشد اقتصادی بشود و حتی افزایش نرخ بیکاری را در پی داشته باشد، اما این کار بیشتر برای یکسان‌سازی اقتصاد و کنترل قیمت‌ها ضروری است. در طی دوره تورمی دو رقمی در ایالات متحده در دهه 1980 میلادی، فدرال رزرو نرخ بهره معیار خود را تا 20 درصد افزایش داد. اگرچه اثر نرخ بهره بسیار بالا موجب رکود در این کشور شد، اما این اقدام باعث شد تورم در طی سال‌های بعد با کاهش، به محدوده 3 تا 4 درصد برگردد.
ارزهای دیجیتال چه تاثیری بر سیاست پولی می‌گذارند؟
تداوم بازار بیت‌کوین بسیاری را وادار می‌کند تا بسیاری از خود بپرسند چگونه ارزهای دیجیتال ممکن است بر اجرای سیاست پولی تعیین‌شده تاثیر بگذارند. برخی نگران هستند که این امکان وجود دارد ارزهای دیجیتال توانایی بانک‌های مرکزی را برای مدیریت اهداف سیاست اقتصادی ملی در کشورها تضعیف کنند. از سوی دیگر، برخی پیشنهاد می‌کنند که بانک‌های مرکزی ممکن است واقعا با انتشار ارز دیجیتال ملی خود، بتوانند به خودشان کمک کنند.
آیا بیت‌کوین تهدیدی برای فدرال رزرو در اجرای سیاستهای پولی است؟
بسیاری از مردم بر این باورند که ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین می‌توانند در سیستم پولی فعلی وجود داشته باشند و نقش بازی کنند؛ خواه افراد میزانی از آنها را به عنوان یک نوع سرمایه‌گذاری جایگزین خریداری کنند یا برای کاربردهای فناوری هدفمند خود آنها را ذخیره کنند. اما برخی دیگر از این بیم دارند که اگر ارزهای دیجیتال در مقیاس گسترده پذیرفته شوند، ممکن است اثرات منفی یا کل اقتصاد داشته باشد که این اثرات ممکن است خود را به شکل بی‌ثباتی پولی نشان دهند.
البته باید به این نکته اشاره کرد که ارزهای دیجیتال در حال حاضر بخشی کوچک ولی در حال رشد از دارایی‌های مالی جهان را تشکیل می‌دهند. با اینکه این روند به احتمال زیاد در آینده سرعت خواهد گرفت؛ اما همین مساله می‌تواند بر گزینه‌های موجود در اختیار بانک‌های مرکزی در شرایط اقتصادی خاص تاثیر بگذارد. اما مدیران پولی جهان در حال حاضر می‌توانند نفس راحتی بکشند که در حال حاضر، ارزهای دیجیتال مانع چندانی بر سر راه فعالیت‌های روزانه آنها ایجاد نمی‌کنند.
آیا رمزارزها می‌توانند ابزاری برای مقابله با شرایط نامساعد اقتصادی باشند؟
با اینکه ارزهای دیجیتال ممکن است نگرانی‌های عمده‌ای ایجاد نکنند، اما در صورت استفاده در مقیاس وسیع، ممکن است مشکلات جدی‌تری در ثبات مالی ایجاد کند. برخی از تحلیلگران با اشاره به راه حل‌های فدرال رزرو در مورد وضعیت‌های بحرانی، می‌گویند که وجود یک دارایی جایگزین مانند بیت‌کوین در زمان‌های ناملایمات اقتصادی ممکن است تلاش‌ها برای مهار قیمت را ناکام بگذارد؛ چرا که ممکن است نرخ مبادله دلار آمریکا ناپایدار شود.
اما همین استدلال را می‌توان در مورد هر نوع دارایی که ممکن است در صورت بروز بحران مالی به جایگزینی جذاب برای دلار تبدیل شود نیز بیان کرد. با این حال، امروز هیچ سیاست‌گذار جدی محدودیت مبادله ارزهای دیجیتال را پیشنهاد نمی‌کند. اتفاقا تنها تفاوت بین دارایی‌های موجود مانند طلا و ارزهای دیجیتال در یک رویداد اضطراری این است که شاید نگهداری ارز دیجیتال برای افراد با هر پیشینه اقتصادی آسان‌تر باشد.
آیا بانک‌های مرکزی اقدام به انتشار ارزهای دیجیتال خواهند کرد؟
واکنش همه بانک‌های مرکزی نسبت به ارزهای رمزپایه تدافعی نبوده است. حتی در داخل فدرال رزرو ایالات متحده نیز نظرات مختلفی وجود دارد و رهبران چندین بانک مرکزی تحقیقاتی را انجام داده و کمیته‌های اکتشافی تشکیل داده‌اند تا مشخص کنند که چگونه موسسات آنها می‌توانند به بهترین نحو از این فناوری‌های نوظهور استفاده کنند.
این مقامات تشخیص می‌دهند که ارزهای دیجیتال می‌توانند عملکرد بسیار مشابهی نسبت به پول نقد داشته باشند. یعنی می‌توان از آنها به عنوان یک وسیله مبادله به شکل نیمه‌ناشناس که نه تنها برای بانک‌ها بلکه برای کل جمعیت قابل دسترسی است، استفاده کرد. ماهیت دیجیتالی رمزارزها بسیار جذاب است؛ زیرا مدیریت آنها ارزان‌تر و آسان‌تر از یک سیستم نقدی است.
از سوی دیگر، برخی از بانک‌های مرکزی تا آنجا پیش رفته‌اند که به فکر راه‌اندازی ارزهای دیجیتال خود به عنوان جایگزینی برای پایه پولی فعلی خود هستند. رئیس بانک انگلستان علناً علاقه خود را به ایده یک ارز دیجیتال با حمایت بانک مرکزی ابراز کرده است. در همین حال، بانک مرکزی سوئد، به طور فعال بر روی ایده ارز دیجیتال خود کار می‌کند و گفته می‌شود می‌تواند در دهه آینده راه‌اندازی شود.
این که مقامات بانک‌های مرکزی با توجه به وعده ارزهای دیجیتال، ذهنی باز دارند، قابل ستایش است؛ اما احتمالا متوجه خواهند شد که این پروژه‌ها به سادگی الزامات مورد نیاز آنها برای یک پایه پولی ایجاد شده توسط بانک مرکزی را برآورده نمی‌کنند. عرضه پولی ارزهای دیجیتال با یک دفتر کل (لجر) عمومی مانند بیت‌کوین، توسط هیچ یک از طرفین قابل کنترل نیست.
واکنش بانک‌های مرکزی به ارزهای دیجیتال
بانک‌های مرکزی در واکنش به شرایط اقتصادی در حال تغییر، به کاهش میزان عرضه پول عادت دارند. بدین ترتیب، از این که متوجه شوند ارز دیجیتال رسمی آنها مطابق با نیازهای سیاست پولی‌شان است، کاملا ناامید خواهد شد. در عوض، بانک‌های مرکزی علاقه‌مند به استفاده از فناوری ارزهای دیجیتال ممکن است تصمیم به انتشار یک ارز دیجیتالی بگیرند که صدور پول آن در دست بانک متمرکز باشد. اما این دیگر یک ارز دیجیتال نیست، بلکه صرفا نوعی ارز الکترونیکی است.
این مساله ممکن است مزایایی از جمله هزینه‌های کمتر و افزایش دسترسی را به همراه داشته باشد. اما باید توجه داشت که این نوع ارز، مقاومت در برابر سانسور و افزایش حریم خصوصی را که ارزهای دیجیتال وعده می‌دهند، تضمین نمی‌کند. علاوه بر این، بانک‌های مرکزی باید قدرت امنیتی خود را به میزان قابل توجهی افزایش دهند، زیرا چنین تعهدی برای مجرمان سایبری غیرقابل مقاومت است.
سیاست پولی؛ پارامتر اثرگذار بر رمزارزها
سیاست پولی از ابزارهایی استفاده می‌کند که توسط بانک‌های مرکزی برای پایدار نگه داشتن اقتصاد یک کشور و محدود کردن تورم و بیکاری انتخاب می‌شوند. همچنین، سیاست پولی انبساطی اقتصادهای روبه‌عقب را تحریک می‌کند. در مقابل، سیاست پولی انقباضی باعث می‌شود تا اقتصاد تورمی آهسته‌تر به پیش برود. لازم به ذکر است که سیاست پولی کشورها بیشتر با سیاست مالی آنها هماهنگ هستند.
پلتفرم هوشمند معاملات رمزارز هیتوبیت در جلب اعتماد کاربران ایرانی، سابقه‌ای درخشان دارد. ما در هیتوبیت به شما کمک می‌کنیم با آگاهی از آخرین اخبار اقتصادی و همینطور تحلیل‌های بنیادین و تکنیکال، از معامله رمزارزها همراه با کسب سود، لذت ببرید. کافی است همین امروز در هیتوبیت یک حساب کاربری باز کنید تا وارد دنیای ارزهای دیجیتال شوید.
